TẬT KHÚC XẠ HỌC ĐƯỜNG LÀ GÌ? NGUYÊN NHÂN VÀ CÁCH ĐIỀU TRỊ

Trẻ trong độ tuổi đi học có thể gặp nhiều vấn đề về mắt mà phụ huynh cần quan tâm theo dõi. Vậy tật khúc xạ học đường là gì? Phòng ngừa bằng cách nào? Cùng PHƯƠNG STORE tìm hiểu ngay trong bài viết sau.

Tật khúc xạ học đường là gì?

Đây là tình trạng trẻ trong lứa tuổi học sinh mắc các rối loạn về mắt như:

• Cận thị: Đây là tình trạng các tia sáng khi đi vào mắt không hội tụ chính xác trên võng mạc mà nằm trước võng mạc, khiến mắt không thể nhìn rõ các vật ở xa, nhưng lại nhìn rõ các vật ở gần.
• Loạn thị: Loạn thị diễn ra khi bề mặt giác mạc hoặc thủy tinh thể có độ cong không đồng nhất, khiến các tia sáng đi qua mắt hội tụ tại nhiều điểm trên võng mạc. Điều này khiến người bị loạn thị nhìn thấy vật bị nhòe, mờ, không rõ ràng.
• Viễn thị: Viễn thị là tình trạng các tia sáng đi vào mắt hội tụ ở đằng sau võng mạc, khiến mắt không thể nhìn rõ cả xa và gần. Mắt bị viễn thị cần phải điều tiết, đưa hình ảnh về đúng võng mạc để có thể nhìn rõ.

Nguyên nhân gây tật khúc xạ học đường

Những nguyên nhân chính gây ra tật khúc xạ học đường, ảnh hưởng đến tầm nhìn ở trẻ là:

• Các tật khúc xạ có thể diễn ra bẩm sinh ở trẻ, liên quan đến những bất thường về cấu trúc của mắt. Trẻ có cha mẹ bị tật khúc xạ, khả năng mắc phải tình trạng này cũng cao hơn bình thường. Tuy nhiên, tỷ lệ bị tật khúc xạ do di truyền thường thấp hơn do yếu tố môi trường.
• Các tác nhân từ môi trường có thể dẫn đến tật khúc xạ trong lứa tuổi học sinh là: mắt phải điều tiết nhiều giờ liên tục để học tập; đọc sách trong điều kiện thiếu ánh sáng; ngồi sai tư thế; sử dụng thiết bị điện tử (máy tính, điện thoại, máy tính bảng,…) thường xuyên, vệ sinh mắt không đúng cách.
• Các vấn đề khác ở mắt gây ra tật khúc xạ là tổn thương ở thủy tinh thể, chấn thương mắt, mắt tiếp xúc với nguồn ánh sáng mạnh (ánh sáng mặt trời, tia lửa hàn,…).

Dấu hiệu nhận biết tật khúc xạ ở học đường

Phụ huynh cần lưu ý những dấu hiệu giúp nhận biết sớm tình trạng này ở trẻ:

• Trẻ không nhìn rõ các vật ở xa, ở gần, hoặc cả hai. Mắt thường xuyên nhìn nhòe mờ.
• Trẻ không nhìn rõ chữ trên bảng khi đi học, kết quả học tập có thể giảm sút.
• Cần phải nhìn lâu hoặc nheo mắt khi nhìn vật mới có thể thấy rõ.
• Mỏi mắt, mắt bị khô, có cảm giác muốn dụi mắt thường xuyên.
• Các vấn đề về mắt diễn ra đồng thời với tình trạng đau đầu, chóng mặt, hoa mắt.

Khi nghi ngờ trẻ mắc phải, phụ huynh cần đưa trẻ đến bệnh viện, phòng khám có chuyên khoa mắt để được tiến hành thăm khám ngay. Những phương pháp thường được áp dụng để chẩn đoán tật khúc xạ ở trẻ là:

• Kiểm tra mắt: Trẻ sẽ được kiểm tra mắt bằng cách ngồi ở một vị trí cách bảng thị lực khoảng 5m và kiểm tra khả năng nhìn rõ các ký tự trên bảng. Ngoài ra, bác sĩ còn sử dụng kính lỗ để xác định tình trạng nhìn mờ và các vấn đề khác về thị lực.
• Kiểm tra tật khúc xạ: Sử dụng máy đo khúc xạ mắt tự động để đo các chỉ số chi tiết của mắt, giúp xác định mức độ nghiêm trọng của tật khúc xạ.
• Các phương pháp khác: Bác sĩ có thể thực hiện soi bóng đồng tử để chẩn đoán tật khúc xạ ở trẻ nhỏ không có khả năng phản hồi. Ngoài ra, tiến hành chiếu ánh sáng vào mắt bằng kính hiển vi cũng giúp bác sĩ quan sát các phản xạ và phản chiếu trong mắt để xác định tật khúc xạ chính xác hơn.

Các cách điều trị tật khúc xạ học đường

Cách điều trị sẽ tùy thuộc vào nhu cầu và loại tật khúc xạ mà bạn mắc phải. Những phương pháp chính được áp dụng hiện nay là:

• Sử dụng kính mắt: Đeo kính với chỉ số phù hợp có thể giúp bạn nhìn rõ vật trong trường hợp mắc tật khúc xạ. Lưu ý, bạn nên cắt kính ở những cơ sở y tế uy tín, đo độ khúc xạ định kỳ 6 tháng/lần và cắt lại kính nếu có sự thay đổi để đảm bảo kính đúng với độ của mắt.
• Sử dụng kính áp tròng: Đây là loại kính được thiết kế để đeo áp sát vào giác mạc, giúp bạn nhìn rõ vật. Kính áp tròng tuy nhỏ gọn nhưng không thể sử dụng trong thời gian dài, cần phải vệ sinh mắt và kính đúng cách sau khi đeo. Dùng kính áp tròng còn có nguy cơ làm xước giác mạc, nhiễm trùng hoặc dị ứng.
• Kính áp tròng Ortho-K: Loại kính này được sử dụng để đeo trong một khoảng thời gian cụ thể vào ban đêm, giúp cải thiện thị lực vào ban ngày mà không cần phải sử dụng kính.

Biện pháp phòng ngừa giúp cải thiện tật khúc xạ học đường

Trẻ bị tật khúc xạ từ sớm có thể ảnh hưởng đến thị lực và dẫn đến nhiều biến chứng nguy hiểm ở mắt. Do đó, bạn nên chủ động áp dụng những biện pháp phòng ngừa dưới đây.

1. Học ở nơi đủ ánh sáng

Khi đọc sách hay học bài, hãy ngồi ở những nơi đảm bảo được chiếu sáng đủ, có thể ưu tiên ánh sáng tự nhiên, giúp mắt không cần phải điều tiết nhiều để nhìn rõ. Ngoài ra, bạn cũng nên giảm áp lực cho mắt bằng cách tránh học bài liên tục trong thời gian dài. Hãy áp dụng quy tắc 20-20-20 để giúp mắt thư giãn bằng cách nhìn vào một vật ở cách xa 20ft (khoảng 6m) trong vòng 20 giây sau mỗi 20 phút học bài.

2. Ngồi đúng tư thế

Tư thế ngồi và vị trí đặt mắt sai cách cũng là nguyên nhân gây căng thẳng cho mắt và ảnh hưởng đến thị lực. Nên lưu ý ngồi thẳng lưng, tránh cúi quá sâu khi viết hoặc đọc sách, giữ mắt cách sách khoảng 30 – 40 cm. Khi sử dụng thiết bị điện tử, hãy đảm bảo mắt cách màn hình khoảng 60cm và giữ màn hình ở ngang tầm mắt để không phải cong lưng khi sử dụng.

3. Chế độ ăn uống hợp lý

Để phòng ngừa tật khúc xạ học đường, hãy xây dựng chế độ dinh dưỡng khoa học, cung cấp đủ các nhóm dưỡng chất thiết yếu cho cơ thể trong bữa ăn hàng ngày. Bạn cũng nên bổ sung đủ các dưỡng chất có lợi cho mắt như axit béo omega-3, vitamin A, C, E, Lutein, Zeaxanthin.

Những loại thực phẩm được khuyến nghị bổ sung để hỗ trợ mắt sáng khỏe là rau lá xanh (rau bina, cải xanh, bông cải xanh,…), cà rốt, bí đỏ, khoai lang, quả mọng (việt quất, dâu,…), các loại hạt (hạnh nhân, hạt óc chó,…), cá béo (cá hồi, cá mòi,…), dầu cá.

4. Bổ sung viên uống hỗ trợ mắt khỏe từ bên trong

Trẻ thường phải điều tiết mắt khi học tập hoặc sử dụng thiết bị điện tử có nguy cơ bị tổn thương tế bào biểu mô sắc tố võng mạc và thủy tinh thể. Các nhà khoa học Mỹ sau quá trình nghiên cứu, ứng dụng công nghệ sinh học phân tử hiện đại, đã tìm ra dưỡng chất Broccophane, chiết xuất từ một loại bông cải xanh Broccoli giàu sulforaphane.

Broccophane có thể hỗ trợ kích thích sản xuất Thioredoxin để chống oxy hóa, hỗ trợ bảo vệ võng mạc và thủy tinh thể, giảm các triệu chứng khô mắt, nhức mỏi mắt, chảy nước mắt sống. Bổ sung cho mắt những dưỡng chất như Lutein, Zeaxanthin, Omega 3, vitamin A, C, E,… còn hỗ trợ cải thiện thị lực, ngăn ngừa ảnh hưởng của tác nhân gây hại như ánh sáng xanh từ thiết bị điện tử.

5. Tăng thời gian hoạt động ngoài trời

Thường xuyên tham gia các hoạt động ngoài trời giúp mắt được thư giãn, đặc biệt là nhìn vào cây xanh sẽ giúp mắt điều tiết tốt hơn. Ngoài ra, ánh nắng mặt trời có thể kích thích tế bào thần kinh thị giác để duy trì thị lực và sự linh hoạt của mắt.

6. Khám mắt định kỳ 6 tháng/lần

Nếu phát hiện trẻ có dấu hiệu nhìn không rõ, suy giảm thị lực, khô mỏi mắt,… phụ huynh cần cho trẻ thăm khám mắt ngay. Kiểm tra mắt định kỳ 6 tháng/lần cũng giúp phát hiện sớm những dấu hiệu bất thường của mắt ở giai đoạn nhẹ, giúp việc điều trị đạt hiệu quả cao hơn.

Tác hại nếu không điều trị sớm

Nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời có thể dẫn đến nhiều biến chứng nguy hiểm như:

• Tật khúc xạ nghiêm trọng hơn: Thị lực bị ảnh hưởng khiến mắt phải điều tiết nhiều hơn để nhìn rõ vật. Điều này làm tăng độ khúc xạ theo thời gian nếu không có biện pháp cải thiện.
• Nhược thị: Tầm nhìn của mắt bị ảnh hưởng do tật khúc xạ trong thời gian dài sẽ khiến não không thể nhận được tín hiệu từ mắt. Từ đó gây suy giảm thị lực và không thể điều trị kể cả khi đeo kính.
• Tổn thương ở mắt: Tật khúc xạ diễn tiến nghiêm trọng có thể gây bong võng mạc, xuất huyết dịch kính trong mắt, glocom góc mở,… thậm chí gây mất thị lực vĩnh viễn.

Câu hỏi thường gặp

Dưới đây là những vấn đề nhiều người thắc mắc khi trẻ mắc phải.

1. Tật khúc xạ học đường có chữa khỏi hoàn toàn không?

Tật khúc xạ không thể được chữa khỏi hoàn toàn mà chỉ có thể kiểm soát tạm thời bằng các phương pháp sử dụng kính, kính áp tròng hoặc phẫu thuật. Người bệnh vẫn có nguy cơ tăng độ khúc xạ hoặc tái cận sau khi áp dụng những phương pháp này.

2. Có nên cho trẻ mổ mắt khi bị cận?

Các phương pháp phẫu thuật tật khúc xạ thường chỉ áp dụng cho người từ đủ 18 tuổi trở lên, khi độ khúc xạ ổn định và không thay đổi đáng kể trong vòng 6 tháng. Đồng thời đảm bảo đủ các yêu cầu về tình trạng của giác mạc và sức khỏe.

3. Trẻ bị tật khúc xạ có cần đeo kính thường xuyên không?

Trong độ tuổi thanh thiếu niên, trẻ mắc tật khúc xạ cần đeo kính thường xuyên bởi lúc này mắt đang trong quá trình phát triển, cần được hỗ trợ bởi kính để nhìn rõ vật, hạn chế tăng mắt điều tiết quá mức làm tăng độ khúc xạ và dẫn đến biến chứng nghiêm trọng khác.

Tật khúc xạ học đường có xu hướng diễn ra càng phổ biến, nên bậc phụ huynh cần lưu ý theo dõi và nhắc nhở trẻ duy trì những thói quen có lợi cho mắt. Hãy đưa trẻ đi kiểm tra mắt định kỳ, tuân thủ chỉ định của bác sĩ khi mắc tật khúc xạ để ngăn bệnh diễn tiến nghiêm trọng, gây ảnh hưởng đến thị lực trong tương lai.